Geplaatst op 16 januari
Wat gebeurt er in 2023 met de koopkracht?
Inflatie en koopkracht, iedereen was er het afgelopen jaar mee bezig. Maar wat er ons in 2023 te wachten staat hebben we nog geen idee van. 2023 is het jaar waarin onder andere het prijsplafond voor energie geldt. Wij geven antwoord op 5 gestelde vragen over de inflatie en koopkracht in 2023.
1. Blijft de inflatie in 2023 ook zo hoog en wat wordt allemaal duurder?
Veel voorspellingen wijzen erop dat de inflatie het komende jaar gaat dalen, maar nog steeds wel aan de hoge kant blijft. Het prijsplafond voor energie helpt de inflatie een beetje te compenseren, maar volgens De Nederlandsche Bank (DNB) zal de inflatie in 2023 en 2024 met 5 procent verhogen. Deze voorspellingen zijn, wat het al zegt, voorspellingen. Ze zijn vrij onzeker. Het hangt veel af van de energieprijzen. De verwachting is wel dat de prijzen van voedingsmiddelen verder zullen gaan stijgen.2. Wat doet de overheid om de koopkracht van arme mensen te handhaven?
Het energie heeft een koopkracht-pakket en een prijsplafond. Iedereen heeft hier baat bij, als je minder gebruikt dan gemiddeld.Het koopkracht-pakket bestaat grofweg uit drie zaken: belastingverlaging, verhoging toeslagen en verhoging minimumloon, AOW en de bijstand. Het koopkracht-pakket moet vooral mensen met lage inkomens compenseren.
3. Blijft de koopkracht van burgers dit jaar op hetzelfde niveau door de genomen maatregelen?
Koopkrachtcijfers zijn altijd gemiddelden en laten iets zien, maar niet alles. Het Centraal Planbureau (CPB) heeft berekend dat de koopkracht in 2022 met ongeveer 4 procent is gedaald. Ook dit jaar zal de koopkracht dalen, dit keer met 0,3 procent. Ondanks alle maatregelen.Lagere belastingen, een hoger minimumloon, een prijsplafond en lonen als gevolg van hogere cao's zijn dus niet voldoende om alle prijsstijgingen op te vangen. Compensatie komt vooral bij mesen met een laag inkomen. Mensen met hoge inkomens lijden het meest onder de koopkrachtdaling.
Het aantal werkenden neemt af, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden gaan iets vooruit. Nogmaals, dit zijn gemiddelden. Het maakt een groot verschil hoe energiezuinig je huis is en of je veel of weinig verwarmt.
4. Wat doet het met de koopkracht nu de belastingen op gas en stroom weer omhoog zijn gegaan en de accijnsverlaging op benzine straks wordt teruggedraaid?
De prijs van benzine is aanzienlijk gedaald, dus de gevolgen van het afschaffen van de benzinebelasting zullen minder dramatisch zijn. Maar zelfs dan zal benzine medio volgend jaar 17 cent duurder zijn.De hogere belasting op de energierekening zou gecompenseerd moeten worden door een prijsplafond, zo luidt het idee. Al met al is de gemiddelde koopkracht dit jaar licht gedaald.
5. Waarom is er gekozen voor compensaties tijdens de coronacrisis en de energiecrisis, terwijl die juist bijdragen aan inflatie?
Een corona-compensatie tijdens de coronacrisis was er gekomen om structurele financiele schade zoveel mogelijk te voorkomen. Aangezien corona een tijdelijk fenomeen is, zou het zonde zijn als het voor massale werkloosheid en faillissementen van talloze bedrijven zou zorgen.De energiecrisis zal naar verwachting meer blijvende gevolgen hebben. Ook na de oorlog in Oekraïne gaan we anders om met onze energie. Zo willen we permanent onafhankelijk zijn van Russisch gas.
De verwachting is dat de energieprijzen nu hoger zullen stijgen dan we al gewend zijn. Dit vraagt om een structurele aanpassing van onze samenleving. Daarom zeggen veel economen dat je niet te veel moet betalen. Het voedt immers de inflatie en stimuleert deze blijvende verandering niet.
Dus waarom werd dan toch die compensatie uitgekeerd? De sociale druk was gewoonweg te groot. Een koopkrachtdaling van enkele procenten zou voor veel mensen ernstige gevolgen hebben. Economisch zou je dit voordeel kunnen beperken, maar om sociale en maatschappelijke redenen moet je daar als politicus iets aan doen. Het is niet goed dat de overheid er nu constant op aandringt dat deze compensatie niet wordt verlengd na 2023.